Bir cismin ses çıkarabilmesi için o cismin titreşmesi gerekir. Bir ses çatalı, kısa bir gövde üzerinde ikiye ayrılan birbirine paralel tek parça çelikten yapılmış çatal şeklinde bir alettir. Çatalın ucuna lastik bir tokmakla vurulduğu vakit (daha sert bir cisimle vurulacak olursa çatal zedelenebilir), çatal titreşir. Titreşim yapan ses çatalı daima aynı notayı çıkarır, yani hiç ahengini değiştirmez. Bu özelliğinden ötürü diyapazon (ses çatalı), akordu (ahengi) bozulmuş piyano ve öbür müzik aletlerinin kontrol ve ayarında işe yarar. Bundan başka diyapazon her türlü ses yükseltmesinden uzak arı ve net nota çıkarır.
Ses çatalının ses tonunu yükseltmek için çatalın uçlarını bir eğe ile biraz eğelemek gerekir. Ses tonunu azaltmak istersek diyapazonun ayağının ucunu eğelemek gerekir.